Boeli van Leeuwen, Herensia Literario di Korsou pa Korsou

Kolonialismo ta un droga mal krou,
e ta zjuzjuabu den un zona kaminda ilushon di opreshon ta pari un realidat dushi di karni i wesu den hende. Un krimen psikologiko ku kada dia di nobo ta reinventa su mes kon pa troumatisa e YDK. Kaminda e malechor ta e mesia santu i e mensahenan di liberashon ta
skupi di satanas.

Den e luchanan pa e alma di Korsou
a surgi unu ‘nobo’, e bataya pa rekonosementu literario.
Imposibel di kasi magina e senario kaminda un eskritor dorna ku laurelnan mundial manera Aime Césaire di Martinique ku a skibi su obranan na franses despues di su morto lo a destina su bukinan pa museonan nan Fransia. Of un V. S. Naipaul ku dia e muri su labor literario lo keda warda den biblioteka nashonal na Inglatera enbes di su pais Trinidad i Tobago. Na Korsou e famia di eskritor Boelie van Leeuwen si a landa bin dal den e kanaster kolonial di duna e herensia di e outor na un museo literario ulandes na Ulanda. Segun un atikulo den Amigoe Boelie prome ku su transishon a palabra kaba ku su obranan mester bai Ulanda.

Pregunta den banda: Louis Daal a skibi kos na spanjo(?) Su obra tambe tin ku bai Spanja e ora ei?

Ku hopi respet pe famia di Boelie pero un tiru di atvertensia kla di parti di gobiernu mester bai pa investiga, dokumenta e stratagia i kombati e grabsmentu kultural literiario ankra den un lei ku ta proteha nos identidat kultural. Di parti di e liderasgo kultural di Korsou tambe un bokseo di sombra ku skeinsmentu ku moketa i pia tin ku keda manda pa kreativamente intimida e aktitut parasitiko for di tersionan sinta na Ulanda.

E remitido den Amigoe di 27 november di sra Trudi Martinus-Guda (kasa di eskritor Frank Martinus Arion) ta bedei e meskla di psikologia kolonial ku politika i e intriga di pirateria kultural. E ta representa un bos balente kritiko ku nos mester mas di dje den tur generashon. I no solamente ora un kos pasa nos mester tende of lese pero prome, pro-aktivo spiertando pueblo. Trudi ta kere den un lantamentu di un museo literario na Korsou ku “por kaba ku e ‘apartheid’ literario: “Mi kemen ku esaki e diferensia den tratamentu entre eskritornan ku nan bukinan ku tin un karakter presumi pro-ulandes (Oropeo) i ku nan ta konsidera komo e representantenan dje komunidat ulandes of Ulanda na Korsou, i esnan ku su trabao lo ta tin un punto di salida presumi kontra-ulandes (oropeo, ki hubo di Kurasolenjo?), ku ta keda konsidera komo representanten di un poblashon no-ulandes -ku nan mes saus kultural-, i pa e motibu ei mester aktua kontra nan ku reserva negativo. Na esaki ta pertenese tambe eskritornan no-ulandes ku nan obranan si ta kai den e perspektiva desea, of nan trabao por keda usa pa e momentu politiko ulandes ku por influensia e tratamentu positivamente.

Sigur Aart Broek ku parse ta, kompletamente okupando su mes ku e forma di pensa ya menshona ariba, tresiendo e herensia literario kompletu di Van Leeuwen den e ‘Nederlands Letterkundig Museum’, pa anjos ta tene su mes okupa ku aktividatnan di ulandes nashonalista di reina i dividi denter e tereno literario Kurasolenjo. Manipula/supsidia pa ‘politiek Den Haag’.”

Henter e spiritu di sakiamentu literario for di nos pais ta purba di tene lanta su mes na e argumento fofo ku e obranan di Boelie ta skibi na ulandes i ta pesei nan mester ta na Ulanda.
E fuente no ta ulandes manera nan
ke negosha, e origen ta e YDK ku su eksperiensianan krioyo di nos bida diario den e idioma Papiamentu. Esei tabata e fundeshi ku a inspira Boelie su arte di skibi i hibe na e fama ku e tin awendia.

Nos baluartenan ta di ‘nos’ i no dje kolonisado. Ta nos mester sa kon lusi ku nan komo modelo di eksito pa futuro generashonnan. Eksplotashon kultural te sobra tin na Ulanda. E negoshi di sklabitut i kolonialismo ta un aktividat akademiko empresarial na Ulanda. Profesornan ku ta biba for di dje komodo, biaha mundu rondo sin nunka komparti ku nos akibou. Kas di publikashon di buki komo Knipscheer i otronan ta sedusi outornan ku fama fantochi i tiki plaka laga nan bula KLM bai bin Ulanda. Un premio irestibel pa hasi kabes di eskritor perverso i kai na rudia pa bende su lenga krioyo i hasi tur esfuerso sobrenatural pa skibi su novelanan na ulandes pe hanja un bloki keshi den tramp’i djaka. Einan tin un ‘merkado’ pe, einan nan ta apresia su historianan. E por firma su buki, e tin fanatiko muhe, hombu, hotel, motel Holiday Inn kaba sali bai Bijenkorf lora Hema kome ‘broodje rookworst’. Bunita, pero pa kada eskritor ku ta pensa asina ta nifika ku e no ta inspira un pueblo na kaminda pa konstrui su identidat den su lenga materno. E no ta stimula un hoben pa skibi un buki si e no ta mira den su sirkulo ku e kos ei ta ‘heavy’. AD, Amigoe su abono a subi e lastu anjanan? No tog, no tin hopi di nos hubentut ku gusta lesa na ulandes.
Eskritornan i kasnan di publikashon ku falta e konsenshi pa sikiera usa nan fondo gana for di e alma di eksperiensianan di Korsou pa tradusi nan bukinan na Papiamentu.
E balor ekstra ta pa su mes ego, no
pa edifika un industria kultural aki na Korsou.

Di mes famia tin e delaster palabra, kon ku para keda. Pero realisa si ku esei no ta un garantia ku nan (i Boelie van Leeuwen na bida) a hasi uso di varios formanan di analisa ku kalmu (sin muchu bosnan kolonial ku ta murmura den nan kabes) kiko lo ta miho pa un pais den desaroyo harmando su identidat den otro i opta pa e vishon perfekto adapta na e situashon di Korsou anja 2013.

Personalmente Boelie no ta hanja mi santu deboshon. Pa hopi otro e ta un ikono ku nan derechi. Mi no tin lei ku su arte di skibi pasobra foi Ulanda akademikonan, podernan gobernamental, opinadonan den media, analistanan politiko tur a usa su obranan den nan kalke thesis, disertashon, buki, dokumetario, maneho di gobiernu, kolumna den korant, politika di opreshon pa hasi mofo, ilustra kon bobo e YDK ta. Strukturalmente a kwe su bukinan komo armadura kolonial psikologiko pa keda musta riba un pais su idiokrasianan krioyo, su luchanan ku identidat mal interpreta pa ganansia di e klase dominante aki i e konsumo ulandes den media, akademia i nivel di Binnenhof, Den Haag.

Si nan ke Ulanda por hanja kopia, nan a apropia basta kos kaba for di nos tur e siglonan aki. Aunke den propio palabra di Boelie esei tambe ta inherente na e kolonisado su genialidat anarkiko.

Leave a comment